15-letni Bry­tyj­czyk Tom Wagg odkrył oddaloną o tysiąc lat świetl­nych planetę poza­sło­neczną.

Obiekt ozna­czony jako WASP-142b należy do rodziny gorących Jowiszy, będących – jak sama nazwa wskazuje – gazowymi olbrzy­mami, lecz znacznie cie­plej­szymi od tych, które znamy z Układu Sło­necz­nego. Obiek­tyw­nie rzecz biorąc, to jedne z naj­ła­twiej­szych do uchwy­ce­nia typów egzo­pla­net (są duże, gorące i krążą blisko gwiazdy), ale wiek nie­do­świad­czo­nego badacza i tak robi wrażenie. Bez cienia wąt­pli­wo­ści Tom Wagg zapisał się w czołówce naj­młod­szych odkryw­ców ciał nie­bie­skich, a na pewno jest rekor­dzi­stą w kate­go­rii poszu­ki­wa­czy planet poza­sło­necz­nych.

Mło­dzie­niec wpadł na ślad egzo­pla­nety w trakcie fakul­ta­tyw­nych praktyk orga­ni­zo­wa­nych przez Uni­wer­sy­tet Keele w Staf­ford­shire, w ramach Wide Angle Search for Planets (WASP, stąd ozna­cze­nia zauwa­żo­nych obiektów), jednego z kilku wielkich pro­gra­mów poszu­ki­wa­nia planet poza­sło­necz­nych. Zasto­so­wał metodę tranzytu, czyli obser­wa­cji zmian jasności gwiazdy podczas zasła­nia­nia jej tarczy przez prze­cho­dzący obiekt.

A wy czym zaj­mo­wa­li­ście się będąc w gim­na­zjum? 🙂

Tak to bywa w tym okrutnym wszech­świe­cie, że czasem całe planety ulegają uni­ce­stwie­niu. Przykład gru­zo­wi­ska po takim zda­rze­niu w gro­ma­dzie NGC 6388, zaob­ser­wo­wał Kosmiczny Teleskop Chandra (dzia­ła­jący w zakresie rent­ge­now­skim) do spółki z satelitą INTEGRAL (zakres promieni gamma).

Obser­wa­to­ria trafiły na inte­re­su­jące źródło pro­mie­nio­wa­nia w odle­gło­ści ponad 30 tysięcy lat świetl­nych od Ziemi. Począt­kowo przy­pi­sy­wano je dyskowi akre­cyj­nemu czarnej dziury, jednak biorąc w rachubę dodat­kowe obser­wa­cje w świetle widzial­nym (Hubble na ratunek!) i praw­do­po­dobną masę obiektu – sza­co­waną na mak­sy­mal­nie 1,4 masy Słońca – odrzu­cono taką moż­li­wość. Brakuje również dowodów, jak choćby regu­lar­nych impulsów pro­mie­nio­wa­nia, aby uznać ciało za gwiazdę neu­tro­nową.

W związku z tym, astro­no­mo­wie inter­pre­tują uzyskane dane jako odcisk białego karła. To najmniej spek­ta­ku­larne truchło martwej gwiazdy, ale nawet w jego przy­padku mamy do czy­nie­nia z ogromną gęsto­ścią (masa większa od Słońca upa­ko­wana do roz­mia­rów Ziemi) i silnym uści­skiem gra­wi­ta­cji. Pro­mie­nio­wa­nie rent­ge­now­skie emituje zaś pier­ścień materii okrą­ża­jący karła w bardzo bliskiej odle­gło­ści. Naj­bar­dziej praw­do­po­dobny sce­na­riusz mówi o roz­szar­pa­niu planety ska­li­stej niewiele mniej­szej od Ziemi, po tym jak znalazła się ona zbyt blisko granicy Roche’a. Układ leży w gro­ma­dzie kulistej z ciasno upa­ko­wa­nymi gwiaz­dami, gdzie nie­trudno o zmianę orbity planety wywo­ła­nej przez pływy gra­wi­ta­cyjne pobli­skich gwiazd.

W podobny sposób mogły ulec destruk­cji np. księżyce Saturna, pro­wa­dząc do powsta­nia wido­wi­sko­wych pier­ścieni. Tyle tylko, że słaba gra­wi­ta­cja gazowego olbrzyma nie zaini­cjuje wyso­ko­ener­ge­tycz­nego jarzenia ści­śnię­tej materii.