Pra­cu­jący dla Euro­pej­skiego Obser­wa­to­rium Połu­dnio­wego teleskop VLT dokonał bardo dokład­nej obdukcji odda­lo­nej o 10 tys. lat świetl­nych mgławicy RCW 34. W jej jasnym sercu, z gęst­nie­ją­cego gazu bez wąt­pie­nia wyklu­wają się młode gwiazdki. Dodat­kowe obser­wa­cje w pod­czer­wieni oraz śle­dze­nie zjo­ni­zo­wa­nych atomów wodoru, ukazały że chmura może przy­kry­wać nawet kil­ka­dzie­siąt karłów w wieku dzie­cię­cym, prze­waż­nie mniej­szych od Słońca – zgru­po­wa­nych wokół trzech star­szych olbrzy­mów.

Kosmiczne żłobki to jedne z naj­pięk­niej­szych tworów przyrody. Barwne formy o fan­ta­zyj­nych kształ­tach, roz­ża­rzone kaskadą gwiazd, niczym choinka z lampkami. Zresztą to doce­nie­nia mgławic nie trzeba prze­ko­ny­wać chyba nikogo, kto chociaż raz w życiu widział wspa­niałe foto­gra­fie Filarów Stwo­rze­nia, w Mgławicy Orła.

RCW 34 raczej Filarów nie wygryzie, ale od “prak­tycz­nej” strony ma do zaofe­ro­wa­nia światu nie mniej niż ten słynny obiekt.

Astro­no­mo­wie z Mauna Kea udo­ku­men­to­wali ist­nie­nie nie­ty­po­wej rodziny galaktyk. Obiekty nazwane roboczo (i jakże obrazowo) galak­ty­kami pucha­tymi lub roz­pro­szo­nymi, cha­rak­te­ry­zują się nawet sto razy mniejszą gęsto­ścią niż prze­ciętne galak­tyki.

Jedna z odkry­tych chmurek leżących 300 milionów lat świetl­nych od Ziemi, posiada nie więcej niż 4 miliardy gwiazd roz­rzu­co­nych na obszarze 60 tysięcy lat świetl­nych. Może się wydawać, że kilka miliar­dów obiektów podob­nych naszemu Słońcu to dużo, ale wynik ten wypada nie­zwy­kle blado cho­ciażby w zesta­wie­niu z naszą Drogą Mleczną, zawie­ra­jącą od 200 do 400 miliar­dów gwiazd upa­ko­wa­nych na sze­ro­ko­ści 100 tysięcy lat świetl­nych. Gdyby Ziemia położona była w takiej puchatej galak­tyce, nasze nocne niebo praw­do­po­dob­nie pre­zen­to­wa­łoby się o wiele mniej ciekawie niż obecnie.


Odkrycie ekipy Pietera van Dokkuma, na pewno zaini­cjuje nową dyskusję na temat rodowodu gwiezd­nych struktur i czyn­ni­ków jakie mogły wpłynąć na ich nie­ty­pową ewolucję. Czy były to normalne galak­tyki, z których coś “wywiało” zawar­tość? A może obser­wu­jemy dużą i roz­dy­maną gromadę w jakiś sposób wyrzu­coną z mat­czy­nej galak­tyki? Trzeba sobie również zadać pytanie, jaką rolę odegrała w poszcze­gól­nych sce­na­riu­szach ciemna materia.

Jak może wiecie – a powin­ni­ście bo czytacie Kwantowo 🙂 – od czasu do czasu dochodzi we wszech­świe­cie do zdarzeń potęż­niej­szych od wszyst­kiego co znamy z naszego układu pla­ne­tar­nego. Naj­bar­dziej inte­re­su­ją­cymi z takich zjawisk są bez wąt­pie­nia super­nowe i bardziej tajem­ni­cze roz­bły­ski gamma.

Super­nowa to po prostu eks­plo­zja pod­sta­rza­łej gwiazdy, po której pozo­staje tylko obłok gazu i pyłu nazywany mgławicą. Super­nowe bywają jednak różne, a naukowcy od co najmniej dekady (patrz: GRB031203) posia­dają prze­słanki by twier­dzić, że niektóre z nich są wręcz sprzę­żone z roz­bły­skami gamma (trochę o tych i innych kosmicz­nych potwo­rach pisałem tu). Myśl o tym, że wybuch dużej gwiazdy i hiper­ener­ge­tyczny błysk promieni gamma, mogą nastąpić w jednym czasie i miejscu, wzbudza respekt i pobudza wyobraź­nię.

Naszą wiedzę w tym temacie na pewno poszerzą wyniki badań opu­bli­ko­wane wczoraj przez astro­no­mów pra­cu­ją­cych przy obser­wa­to­rium VLA. Radio­te­le­skopy w Nowym Meksyku zare­je­stro­wały obiekt, który mógł i powinien wyemi­to­wać rozbłysk gamma, ale tego nie zrobił. Gdy bardzo masywna gwiazda kona a w jej centrum rodzi się czarna dziura lub gwiazda neu­tro­nowa i ota­cza­jąca materia zaczyna nań spadać, dzieją się rzeczy straszne. Istotne jest w tym przy­padku nie­zwy­kle silne pole magne­tyczne powsta­łego ciała: wzdłuż jego biegunów wystrze­li­wują dwa prze­ciw­le­głe stru­mie­nie cząstek oraz nie­praw­do­po­dobna porcja energii. To właśnie, widoczny nawet z odle­gło­ści tysięcy lat świetl­nych, rozbłysk gamma.

Zauwa­żona przez VLA w 2012 roku super­nowa SN 2012ap, posia­dała w swoim wnętrzu wyżej opisane dynamo, które zdołało nawet wystrze­lić dżet, ale (na szczę­ście?) nie dało początku roz­bły­skowi gamma. Być może wiąże się to ze struk­turą che­miczną gwiazdy w chwili eks­plo­zji, tudzież roz­ło­że­niem jej poszcze­gól­nych warstw. Naj­wy­raź­niej mimo zaist­nie­nia odpo­wied­nich mecha­ni­zmów, powłoka ciężkich pier­wiast­ków zatrzy­mała lub roz­pro­szyła emisję błysku. Zna­leź­li­śmy więc nową rodzinę super­no­wych, swego rodzaju bra­ku­jące ogniwo między “zwykłymi” super­no­wymi, a tymi, którym zawsze ter­ro­ry­zują wszech­świat pro­mie­niami gamma.

Kwantowy budzik to nowa seria krótkich wpisów zawierających ciekawostki i wieści ze świata nauki, które będą pojawiać się na blogu od poniedziałku do piątku, każdego ranka. Odwiedzaj, lajkuj i czytaj regularnie!