W czerwcu 1965 roku otrzy­ma­li­śmy pierwsze dokładne zdjęcia powierzchni Marsa. Wszystko dzięki wysłanej rok wcze­śniej przez NASA sondzie Mariner 4.

Była to jedna z dzie­się­ciu misji w ramach trwa­ją­cego przez 11 lat programu i druga skie­ro­wana w stronę Czer­wo­nej Planety. Posłany wcze­śniej Mariner 3 wskutek awarii nie podążył pla­no­waną drogą i do dziś krąży wokół Słońca. Iden­tyczna do niego czwórka osią­gnęła cel po ośmiu mie­sią­cach lotu i latem 1965 roku zaczęła nadsyłać histo­ryczne foto­gra­fie. Warto dodać, że jeszcze pod koniec XIX stulecia pogląd o ist­nie­niu życia na Marsie – nawet życia inte­li­gent­nego – miał wielu fanów. Niejeden z nich postrze­gał widoczne przez tele­skopy kanały za dzieło potężnej cywi­li­za­cji.

Choć dopiero misje Marinera 9 i seria sond Viking roz­strzy­gnęły ponad wszelką wąt­pli­wość, że na Marsie rze­czy­wi­ście wesoło chlupała woda, ale setki milionów lat temu, to na pod­sta­wie zdjęć Marinera 4 astro­no­mo­wie mogli otwarcie nazwać futu­ry­styczne wizje bajkami. Kil­ka­dzie­siąt zdjęć wyko­na­nych z odle­gło­ści mniej­szej niż 10 tysięcy kilo­me­trów, ukazało porytą kra­te­rami pustynię, obecnie bardzo nie­przy­ja­zną dla wie­lo­ko­mór­ko­wych form życia. Ponadto, apa­ra­tura nie wykryła żadnego pola magne­tycz­nego co dodat­kowo roz­cza­ro­wało entu­zja­stów Marsa.

Kwantowy budzik to seria krótkich wpisów zawierających ciekawostki i wieści ze świata nauki, które będą pojawiać się na blogu od poniedziałku do piątku, każdego ranka. Odwiedzaj, lajkuj i czytaj regularnie!

Wczoraj dobiegł końca inte­re­su­jący eks­pe­ry­ment. Sześciu wolon­ta­riu­szy-naukow­ców spędziło 8 miesięcy w spe­cjal­nej kapsule, w warun­kach imi­tu­ją­cych te, z jakimi w przy­szło­ści przyj­dzie się zmierzyć załodze pierw­szej misji na Marsa.

Śmiał­ko­wie żyli pod kopułą usta­wioną na górskim zboczu opodal hawaj­skiego wulkanu Mauna Loa. Miejsce naj­lep­sze na jakie można było sobie pozwolić: chłodne, suche i położone ponad 2,4 tys. metrów n.p.m., co zapew­niało niskie ciśnie­nie atmos­fe­ryczne. Niestety nie istniała moż­li­wość wzięcia pod lupę naj­więk­szego problemu “tech­nicz­nego”, tj. dłu­go­trwa­łej eks­po­zy­cji astro­nau­tów na pro­mie­nio­wa­nie kosmiczne. 

Dla tego spraw­dzianu naj­waż­niej­szy pozo­sta­wał jednak czynnik ludzki. Nie licząc pasa­że­rów ISS, więk­szość dotych­cza­so­wych wypraw w kosmos było sto­sun­kowo krótkich. Ochot­nicy prze­ko­nali się jak to jest być stło­czo­nym w jednej bazie z pięcioma innymi osobami, bez moż­li­wo­ści włą­cze­nia tele­wi­zora czy wyjścia na spacer. Z nie­któ­rych urządzeń elek­tro­nicz­nych można było korzy­stać w ogra­ni­czo­nym zakresie, gdyż wyko­rzy­sty­wały energię sło­neczną. Podobnie regla­men­to­wano wodę, nato­miast żywność zazwy­czaj miała formę lio­fi­li­zo­waną.

Test z powo­dze­niem zakoń­czył się wczo­raj­szego popo­łu­dnia. Co prawda, skala stresu w przy­padku ziem­skiego doświad­cze­nia jest mizerna w porów­na­niu do tego co przeżyją astro­nauci osa­mot­nieni na odległym o miliony kilo­me­trów globie (przy­po­mina się Mar­sja­nin Andy’ego Weira) – ale wnioski i obser­wa­cje na pewno nie okażą się bez­war­to­ściowe.

Kwantowy budzik to seria krótkich wpisów zawierających ciekawostki i wieści ze świata nauki, które będą pojawiać się na blogu od poniedziałku do piątku, każdego ranka. Odwiedzaj, lajkuj i czytaj regularnie!

Miałem zre­la­cjo­no­wać test LDSD, który w końcu, z kil­ku­dniową obsuwą, odbył się dzi­siej­szej nocy. Niestety w momencie gdy piszę te słowa wciąż nie widać efektów doświad­cze­nia – więc wybacz­cie – kapi­tu­luję i rzucam temat zastęp­czy. Jest nim mała niklowa kulka.

O tym, że roz­grzana do czer­wo­no­ści bryłka niklu daje mnóstwo radochy, prze­ko­nuje nas od dawien dawna pewien ory­gi­nalny kanał na YouTube. Jeden z naj­star­szych i bodaj naj­bar­dziej znany film przed­sta­wia nie­ty­pową reakcję metalu po wrzu­ce­niu do wody:

Widzimy tu trochę nie­ty­pową wariację opóź­nio­nego paro­wa­nia cieszy, znanego też jako efekt Leiden­fro­sta. Zwróćmy uwagę, że przez więk­szość czasu kulka nie styka się bez­po­śred­nio z wodą. Eks­pe­ry­ment zrobił furorę, toteż autor kanału poszedł za ciosem i posta­no­wił spraw­dzić jak roz­grzany nikiel zachowa się przy kon­tak­cie z lodem:

Nie da się zaprze­czyć, że w jakiś nie­zro­zu­miały sposób takie zabawy zawsze przy­ku­wają uwagę. Nie jestem pewien, czy to dlatego, że w każdym z nas drzemie zmysł małego odkrywcy (a co się stanie jeśli…), czy po prostu odczu­wamy nie­po­ha­mo­waną potrzebę siania destruk­cji. Bez względu na przy­czyny, niklowy fetysz cieszy się na tyle wielką popu­lar­no­ścią, że kanał Cra­san­dwa­ter opu­bli­ko­wał już grubo ponad sto bliź­nia­czych, ale ciągle gorąco kli­ka­nych mate­ria­łów.