Dlaczego Hubble nie dał nam dokładnych zdjęć Plutona?
W związku z misją mknącej ku rubieżom Układu Słonecznego sondy New Horizons, coraz częściej dostaję różne pytania. Jedno powtarza się szczególnie często: dlaczego do diaska, słynny Kosmiczny Teleskop Hubble’a potrafi wykonać fotografie odległych o tysiące lat świetlnych obiektów w oszałamiającej rozdzielczości, ale nie radzi sobie z uwiecznieniem leżącego w naszym systemie Plutona?
Architekt nowej fizyki cz.3: tułaczka Einsteina
Dobiegamy do końca naszej opowieści o największym fizyku teoretycznym w historii nauki. Trzecia i ostatnia część cyklu obejmuje nie mniej fascynującą część życiorysu Alberta Einsteina, choć może nie obfitującą już w tak spektakularne sukcesy, jak wielkie odkrycia 1905 i 1915 roku.
Jak zmierzyć planetę?
Można by pomyśleć po co komu w ogóle potrzebna jest taka informacja. Niech sobie tam waży ile chce! Zapewne niejednokrotnie używaliście nawigacji GPS że o telewizji satelitarnej nie wspomnę. No ale zacznijmy od początku.
KB #50: Jak odkrywamy fizykę? Schemat Weisskopfa
Wiedza człowieka o mechanizmach działania wszechświata powiększyła się w XX wieku w sposób niezwykły. Zarówno fizyka dużych jak i małych obiektów przeszła drastyczną renowację, a na horyzoncie nauki pojawiły się takie elementy jak teoria względności, atomy, cząstki elementarne, promieniotwórczość, osobliwości i tak dalej. Zainspirowało to zmarłego w 2002 roku Victora Weisskopfa do rozrysowania swego rodzaju schematu obrazującego rozwój fizyki.Uczestnik Projektu Manhattan i dyrektor CERN-u umieścił na swoim schemacie dwie współrzędne. Pionowo znajdowała się intensywność badań fizycznych, zależąca od tego jak głęboko wnikamy w roztrząsane zagadnienie. Najłatwiej to zrozumieć na przykładzie badań mikroświata: zaczęliśmy od udowodnienia istnienia atomu, następnie poznaliśmy elektrony i nukleony, a obecnie co rusz odkrywamy nowe, jeszcze bardziej “elementarne” składniki rzeczywistości. Poziomo widnieje obszerność, oznaczająca powstawanie nowych rejonów badań, tudzież krzyżowanie z innymi […]
KB #49: Obudził się potwór V404 Cygni
6 tysięcy lat świetlnych stąd czai się kosmiczny potwór. Nie napiszę z całą pewnością, że to czarna dziura, choć wiele na to wskazuje. Bez względu na nazwę i przynależność, stwór właśnie się przebudził i daje o sobie znać.Obserwując obiekty z konstelacji Łabędzia, astrofizycy nigdy nie narzekają na nudę. Przez lata fascynował ich słynny Cygnus X-1, teraz natomiast coraz częściej spoglądają na tajemniczy V404 Cygni. Masa i stosunkowo mała wielkość wskazują, że mamy do czynienia z układem podwójnym, w którym jednym ze składników jest czarna dziura bądź nietypowa gwiazda neutronowa (niektórzy specjaliści wspominają nawet o nowej klasie tzw. szarych dziur), a drugim niewielka gwiazda wielkości Słońca bądź mniejsza. Intryguje dynamika układu, prawdopodobnie naznaczona jarzeniem dysku akrecyjnego czarnej dziury, tak w zakresie światła widzialnego jak i promieni rentgenowskich.V404 Cygni wykazuje okresowe skoki aktywności, […]
KB #48: Zdjęcia powierzchni Marsa sprzed pół wieku
W czerwcu 1965 roku otrzymaliśmy pierwsze dokładne zdjęcia powierzchni Marsa. Wszystko dzięki wysłanej rok wcześniej przez NASA sondzie Mariner 4.Była to jedna z dziesięciu misji w ramach trwającego przez 11 lat programu i druga skierowana w stronę Czerwonej Planety. Posłany wcześniej Mariner 3 wskutek awarii nie podążył planowaną drogą i do dziś krąży wokół Słońca. Identyczna do niego czwórka osiągnęła cel po ośmiu miesiącach lotu i latem 1965 roku zaczęła nadsyłać historyczne fotografie. Warto dodać, że jeszcze pod koniec XIX stulecia pogląd o istnieniu życia na Marsie – nawet życia inteligentnego – miał wielu fanów. Niejeden z nich postrzegał widoczne przez teleskopy kanały za dzieło potężnej cywilizacji.Choć dopiero misje Marinera 9 i seria sond Viking rozstrzygnęły ponad wszelką wątpliwość, że na Marsie rzeczywiście wesoło chlupała woda, ale setki milionów lat temu, to na podstawie zdjęć Marinera 4 astronomowie […]
KB #47: Falcon miał pecha
Dwa miesiące temu miała miejsce ważna próba rakiety wielokrotnego użytku Falcon 9. Sprawdzian przebiegał pomyślnie aż do kluczowego momentu lądowania na pokładzie barki: maszyna straciła równowagę i eksplodowała. Szczęście było jednak bardzo blisko i zgodnie z zapowiedziami SpaceX wczoraj powtórzono start.Niestety poszło znacznie gorzej, bo Falcon nie miał nawet szansy podejść do lądowania. Po ponad minucie lotu doszło do eksplozji, na tyle silnej aby na pewno uniemożliwić powtórne wykorzystanie rakiety. Poniżej macie nagranie, do wybuchu dochodzi około 3:20. Po twittach Elona Muska wiemy jedynie, że przyczyną prawdopodobnie nie była standardowa nieszczelność zbiorników, ale na konkrety przyjdzie nam trochę poczekać. Na pocieszenie warto dodam, że na dotychczasowe 19 startów Falcona doszło dopiero do pierwszej katastrofy. Poza czwartym testem z 2012 roku (który i tak dotarł do celu mimo awarii silnika) wszystkie starty przebiegały […]
Architekt nowej fizyki cz.2: cudowna dekada Einsteina
Albert Einstein nie przekroczył trzydziestki, a już zdołał wspiąć się na naukowy Olimp. W samym tylko roku 1905, młody urzędnik opublikował kilka godnych uwagi artykułów, w tym co najmniej trzy, które zmieniły oblicze fizyki. Prawdopodobnie nawet gdyby na tym poprzestał i tak każdy uczeń na świecie znałby jego nazwisko. Einstein był jednak znacznie ambitniejszy.
KB #46: Inteligentny plaster insulinowy
Są na sali cukrzycy? Jeśli tak to mogą z optymizmem patrzeć w przyszłość. W Uniwersytecie Północnej Karoliny opracowano całkiem nową metodę aplikowania insuliny, bez potrzeby używania strzykawek i igieł. Rozwiązaniem jest niewielkie urządzenie przypominające nalepkę lub plaster, najeżone stoma mikroigiełkami (na ilustracji). To nie wszystko: inteligentny plaster wstrzykuje również enzym pozwalający na kontrolę poziomu cukru we krwi, przez co sam decyduje o tym czy zaistniała potrzeba dostarczenia insuliny. Sami autorzy zapewniają, że podczas projektowania wzorowali się na samej naturze i mechanizmie działania trzustki. Obecnie chorzy muszą przestrzegając ścisłego harmonogramu pomiarów poziomu cukru we krwi – często bolesnych i niedokładnych – i w zależności od wyników przyjmować odpowiednią dawkę insulinyNa razie prowadzono testy na myszach. To niezwykle ważne, gdyż dostarczanie organizmowi niedopasowanej dawki insuliny może doprowadzić do groźnych powikłań. Jeśli jednak testy kliniczne […]
KB #45: Pradziadek astronautyki
Nie, nie chodzi o Wernera von Brauna, choć jeśli tak pomyśleliście to byliście blisko. Dzisiejszą notkę poświęcam postaci, o której mało kto słyszał, a która gdyby żyła, właśnie obchodziłaby 121 urodziny. Naszym bohaterem jest Hermann Oberth, niemiecki inżynier, marzący już przed wojną o kosmicznych wojażach. Większość osób zainteresowanych tematem, podobnie opisałaby przywołanego przed chwilą untersturmführera von Brauna, twórcę słynnej V-2 i późniejszego ojca amerykańskiego programu kosmicznego. Oberth urodził się osiemnaście lat przed von Braunem i już na początku stulecia konstruował prototypy rakiet wielostopniowych i był absolutnie pewny, że wie jak wysłać człowieka ponad atmosferę. Nie wszyscy podzielali te ambicje: jego pracę doktorską Przez rakiety do przestrzeni planetarnej (z 1922 roku!) odrzucono jako utopijną i niepraktyczną. Podobno młodzieniec miał wtedy obrazić się na niemiecki system oświaty i obiecać sobie, że nie spocznie póki nie udowodni realności swoich […]
