Po tylu latach autorzy książek wciąż nie ustają w próbach zaprezentowania spuścizny Einsteina w jeszcze ciekawszy, jeszcze przystępniejszy i jeszcze efektowniejszy sposób.
Tym razem na moje biurko po raz pierwszy trafił picturebook, czyli cienka, choć spora gabarytowo (28×38 cm) książka wypełniona wspaniałymi ilustracjami, jedynie uzupełnianymi skrawkami tekstu. Publikacja stanowi przy tym element szerszej serii Myśli, które zmieniły świat, przeszczepionej na nasz rynek za sprawą Wydawnictwa Znak Emotikon. Jeśli więc rysunkowa opowieść o Albercie Einsteinie trafi w wasze gusta, być może zainteresują was również podobne propozycje poświęcone Karolowi Darwinowi oraz Wielkim Filozofom. W tym konkretnym przypadku za treść odpowiada Carl Wilkinson – doświadczony pisarz naukowy znany z publikacji dla The Financial Times i The Observer, zaś za oprawę grafik James Weston Lewis.
Nie da się ukryć, że praca brytyjskiego tandemu ma przede wszystkim oczarowywać odbiorców warstwą wizualną. I cel ten został zrealizowany w stu procentach. Już sama twarda, pięknie zdobiona okładka sprawia, że chce się to dotknąć, otworzyć i cyknąć fotkę. Wnętrze wygląda równie spektakularnie, a każdy z sześćdziesięciu rozdziałów to osobne dwustronicowe dziełko, o własnym stylu i charakterze. Nie chodzi tylko o rysunki, lecz również o stonowaną kolorystykę, nieskazitelną typografię oraz ogólną estetykę. Jedyny potencjalny mankament stanowi krój pisma zastosowany do niektórych cytatów. Jest naprawdę elegancki, jednak jak to często z wymyślnymi fontami bywa – początkowo trzeba dodatkowej sekundy na rozczytanie poszczególnych liter.
Zawartość książki, zgodnie z tytułem, obraca się wokół twórczości Alberta Einsteina z naciskiem na teorię względności w obu odsłonach. Zgodnie z tradycją zaczynamy więc od podstaw fizyki newtonowskiej, definicji czasu i przestrzeni oraz natury światła, aby w końcu przejść do Cudownego roku 1905, kiedy to dwudziestoparoletni Albert wydał kilka fundamentalnych artykułów, w tym ten najważniejszy, zawierający postulaty szczególnej teorii względności.
Autorzy zilustrowali tu standardowe eksperymenty myślowe, jak ten z lustrami w pędzącym pociągu, zagwozdkę z drabiną w stodole czy nieśmiertelny paradoks bliźniąt. Nie inaczej potraktowano problematykę ogólnej teorii względności, do przedstawienia której wykorzystano m.in. wirujący w pustej przestrzeni dysk oraz efekt grawitacyjnego przesunięcia ku czerwieni. Całość dopełniają nienachalne wstawki biograficzne, zwykle ograniczające się do drobnych ciekawostek. Wilkinson i Lewis wyszli ze słusznego założenia, że publikacja tego typu nie jest właściwym miejscem na otwieranie wątków o burzliwym życiu osobistym genialnego naukowca.
Sam wybór treści nie budzi więc zastrzeżeń. Co prawda pod koniec skrzywiłem się, widząc pokraczne i chyba zbędne próby jednozdaniowego zdefiniowania mechaniki kwantowej[1] czy bozonu Higgsa[2], które zamiast cokolwiek rozjaśniać wprowadzają zamęt – ale na tle całości całości to tylko poboczne, nieistotne błahostki.
Moje główne wątpliwości dotyczą grupy docelowej recenzowanej pracy. Po pierwszym, pobieżnym przekartkowaniu byłem pewny, że mam do czynienia z książką skierowaną do najmłodszych. Przekonanie to utwierdziły materiały promocyjne, głoszące, że seria Myśli, które zmieniły świat “to imponująco wydane picturebooki, które przybliżają dzieciom trudne zagadnienia i pokazują, jaką fascynującą przygodą jest nauka”. Kiedy jednak w czasie lektury zauważyłem, że twórcy nie stronią od takich niuansów jak eksperyment Cockcrofta-Waltona lub wyprawa badawcza Freundlicha – wpadłem w lekkie zakłopotanie. W pełni pochwalam doprawianie narracji nieoczywistymi detalami, ale trudno wyobrazić mi sobie, powiedzmy typowego ośmiolatka, którego taka głębia szczegółów nie przytłoczy.
Ogólnie rzecz biorąc, owoc współpracy Wilkinsona i Lewisa oceniam całkiem wysoko. Rzecz jest naprawdę ładna, zrobi wrażenie na czytelniku w każdym wieku, a tekst – choć go niewiele – zawiera nawet ciut więcej niż niezbędne minimum. Trzeba mieć jednak na uwadze, że wbrew barwnej oprawie, jest to propozycja albo dla dzieci trochę starszych, albo takich, które w razie potrzeby mogą liczyć na merytoryczne wsparcie swojego opiekuna.
