Komunikwanty – czerwiec 2018

Od dwóch dekad astronomów nurtowało pewne tajemnicze źródło promieniowania mikrofalowego występującego w kosmosie. W ubiegłym miesiącu udało się wreszcie rozpoznać jego przyczynę. Co ciekawe, dokonano tego przypadkiem. Do tej pory uważano, iż za całe zamieszanie odpowiedzialne są drobiny pyłu powstałe z bogatych w węgiel molekuł zwanych policyklicznymi węglowodorami aromatycznymi (PAH). Występowanie tych związków nie wyjaśniało całkowicie problemu, ponieważ promieniowanie występowało również w miejscach, gdzie takowych cząsteczek nie wykrywano. Pomysł na rozwiązanie zagadki przedstawiła Jane Greaves z Uniwersytetu w Cardiff, specjalizująca się w badaniach młodych gwiazd, a konkretniej pasów pyłu i gazu, jakimi są one otoczone. Mając nadzieję na zaobserwowanie w nich procesów planetotwórczych, Greaves zarejestrowała nietypowe mikrofale emitowane przez drobiny diamentowego pyłu. Te – chociaż niezwykle drobne, bo mierzące ok. milionową część milimetra, a także niezwykle lekkie – wpadając na siebie poruszają się na tyle intensywnie, że zyskują potencjał do emisji fali elektromagnetycznej o rzeczonej długości. Sama badaczka zaznacza, że wszystkie „okruchy” krążące wokół jednej gwiazdy mogą mieć łączną masę zbliżoną do masy Merkurego. W zasadzie to niewiele, biorąc pod uwagę skalę skalę wielkości, o jakich mowa.
Nasza Sąsiadka wprawiła w zeszłym miesiącu naukowców w zakłopotanie. Kalifornijski astronom Thomas Navarro odkrył, iż ruch obrotowy Wenus potrafi zmieniać tempo nawet o 10 minut. Od razu uprzedzę, że wynik ten nie jest aż tak niezwykły jak moglibyśmy przypuszczać, ponieważ wenusjańska doba trwa… 116 ziemskich dni. Niemniej, wahania liczone w minutach i tak potrzebują należytego wyjaśnienia. Szukając źródła nieregularności, nieśmiało wskazuje się na gęstą atmosferę planety i szalejące wiatry, osiągające prędkość 320 km/h. Wskazówek do wspomnianej konkluzji dostarczyło zdjęcie wykonane w 2015 roku przez japoński statek kosmiczny agencji JAXA. Na fotografii widać ogromną falę przetaczającą się niemal przez całą długość planety. Zgodnie z podejrzeniami bezprecedensowy napór wiatru na pokrytą górami powierzchnię globu miałby znacząco wpływać na prędkości w jego rotacji. Zagadką pozostaje, dlaczego ostatecznie całe ciało nie uzyskuje szybkości, która odpowiadałaby napędzającemu ją wiatrowi. Astronomowie głowią się nad tym pytaniem, wskazując na hamulec w postaci przyciągania grawitacyjnego bliskiego Słońca. Potwierdzenie hipotezy wymaga jednak dalszych obserwacji i analiz.

Naukowcy z Uniwersytetu w Kalifornii postanowili wskrzesić neandertalczyka. Konkretniej, jego mózg. Grupie badaczy kierowanych przez dr. Alyssona Muotriego udało się już – przy wykorzystaniu komórek macierzystych oraz robiącej furorę w ostatnim czasie metody CRISPR – wyhodować w laboratorium „mini-mózg” przedstawiciela Homo neanderthalensis. Rzecz jasna, nie jest możliwe poznanie tym sposobem procesów myślowych, bądź uczuć konkretnego osobnika, ale też nie o to w eksperymencie chodzi. Cały proces powinien w niedalekiej przyszłości pomóc w znalezieniu przyczyn wymarcia naszego prehistorycznego kuzyna, do którego doszło 25 tys. lat temu. Chcemy lepiej poznać sposób w jaki funkcjonował jego organizm, co mogło powodować pewne patologiczne zmiany, jak również dowiedzieć się jak poznawał świat i nabywał wiedzę. Już teraz wiemy, że pozyskane „mini-mózgi” neandertalczyka wytwarzają mniej połączeń synaptycznych niż mózgi przeciętnego Homo sapiens sapiens, co mogło skutkować mniejszymi zdolnościami socjalizacji. Trzeba jednak pamiętać, że całe przedsięwzięcie zostało dopiero rozpoczęte, a na miarodajne wyniki przyjdzie nam jeszcze poczekać. Kolejnym krokiem bowiem, ma być podłączenie „organoidów”, jak nazwano wyhodowane komórki, do krabopodobnych robotów. Może to umożliwić analizę różnic i podobieństw w zachowaniach pomiędzy nimi oraz zbadanie procesów wzajemnego uczenia się od siebie.