30th
Maj
2015
Polecanki
Komik o nauce – recenzja ‚Pikniku z Einsteinem’
Dziś bierzemy na warsztat drugą z książek jakie dostałem od PWN. Tym razem znacznie lżejszą, luźniejszą i z całą pewnością zabawniejszą – bo napisaną przez popularnego na Wyspach aktora i komika, będącego przypadkiem również fizykiem, Bena Millera.
29th
Maj
2015
Kwantowy budzik
Pomyślnie zakończoną próbę możemy prześledzić dzięki udostępnionym materiałom filmowym, kręconym z kamer przymocowanych do Dragona. Na video widzimy w akcji osiem silników SuperDraco, wytwarzających gigantyczny ciąg, pozwalający w razie potrzeby na natychmiastowe oddzielenie od rakiety osiągając przyśpieszenie od zera do setki w niecałą sekundę. Krótko mówiąc: daje kopa.
KB #27: SpaceX testuje Smoka
W ostatnim tygodniu odbył się pierwszy bardzo ważny test systemów awaryjnych Dragona – kapsuły konstruowanej przez SpaceX. Po ukończeniu projektu, co nastąpi w roku 2017, Smok będzie podstawowym statkiem załogowym wynoszonym przez rakiety z serii Falcon. Jak dotąd kapsuła sprawdza się w lotach zaopatrzeniowych na ISS.
Pomyślnie zakończoną próbę możemy prześledzić dzięki udostępnionym materiałom filmowym, kręconym z kamer przymocowanych do Dragona. Na video widzimy w akcji osiem silników SuperDraco, wytwarzających gigantyczny ciąg, pozwalający w razie potrzeby na natychmiastowe oddzielenie od rakiety osiągając przyśpieszenie od zera do setki w niecałą sekundę. Krótko mówiąc: daje kopa.
28th
Maj
2015
Kwantowy budzik
Oczywiście mamy do czynienia z dwoma zupełnie niepowiązanymi dziedzinami, ale obie mądrości w piękny sposób uzmysławiają jak nieintuicyjna potrafi być fizyka, zwłaszcza jeżeli w grę wchodzą reguły mechaniki kwantowej. Eksperyment Casimira udowodnił wszem i wobec, że w pozornej próżni, w sposób spontaniczny mogą powstawać cząstki wirtualne. Kwantowy budzik nie służy dłuższym rozważaniom, więc poprzestanę tylko na przypomnieniu, że według Tryona i wielu kosmologów, analogiczny kwantowy proces mógł doprowadzić do narodzin całego wszechświata. W takim układzie, rzeczywiście, byłby to darmowy i niezwykle obfity obiad.
Zob. więcej:
KB #26: Największy darmowy obiad
Trafiłem wczoraj na cytat jednego z najbardziej rozpoznawalnych ekonomistów XX wieku, Miltona Friedmana: Nie istnieje coś takiego jak darmowe obiady. Czytając te słowa nie mogłem się lekko nie uśmiechnąć. Tak bowiem się składa, że słowa Friedmana są idealnym przeciwieństwem myśli rzuconej kiedyś przez fizyka Edwarda Tryona: Wszechświat jest największym darmowym obiadem. 🙂
Oczywiście mamy do czynienia z dwoma zupełnie niepowiązanymi dziedzinami, ale obie mądrości w piękny sposób uzmysławiają jak nieintuicyjna potrafi być fizyka, zwłaszcza jeżeli w grę wchodzą reguły mechaniki kwantowej. Eksperyment Casimira udowodnił wszem i wobec, że w pozornej próżni, w sposób spontaniczny mogą powstawać cząstki wirtualne. Kwantowy budzik nie służy dłuższym rozważaniom, więc poprzestanę tylko na przypomnieniu, że według Tryona i wielu kosmologów, analogiczny kwantowy proces mógł doprowadzić do narodzin całego wszechświata. W takim układzie, rzeczywiście, byłby to darmowy i niezwykle obfity obiad.
Zob. więcej:
Po co nam Bóg;
Czy wszechświat jest płaski?;
oraz prace Lawrence’a Kraussa.
27th
Maj
2015
Kwantowy budzik
Najgroźniejszym z potencjalnych skutków promieniowania miał być wzrost zachorowalności na nowotwory, zwłaszcza raka tarczycy. Spośród ponad 380 tysięcy przebadanych osób, które w chwili katastrofy nie ukończyły 18 roku życia, jedynie szesnastu okazało się pechowych – jeśli wierzyć statystykom, badana prefektura nie wyróżnia się pod tym względem na tle całej Japonii. Podobnie, nie zarejestrowano żadnego bumu zachorowalności wśród noworodków.
Oprócz tych badań, przeprowadzono szereg ankiet o charakterze socjologicznym. Wynika z nich, że prawie 80% miejscowej ludności sięga po żywność pochodzącą z okolic Fukushimy, a prawie połowa pytanych robi to bez żadnych obaw. Również wskaźniki demograficzne pokazują, że Japonki nie boją się zachodzić w ciążę w obliczu możliwego promieniowania. Krótko mówiąc, życie wróciło do normy.
KB #25: Fukushima nie taka straszna
Minęły cztery lata (ale ten czas leci!) od katastrofy elektrowni jądrowej Fukushima I. O tym jak wygląda życie w strefie dotkniętej skażeniem informują nas najświeższe, ciągle prowadzone badania. Mówiąc najogólniej: jest lepiej niż zakładało większość fatalistów.
Najgroźniejszym z potencjalnych skutków promieniowania miał być wzrost zachorowalności na nowotwory, zwłaszcza raka tarczycy. Spośród ponad 380 tysięcy przebadanych osób, które w chwili katastrofy nie ukończyły 18 roku życia, jedynie szesnastu okazało się pechowych – jeśli wierzyć statystykom, badana prefektura nie wyróżnia się pod tym względem na tle całej Japonii. Podobnie, nie zarejestrowano żadnego bumu zachorowalności wśród noworodków.
Oprócz tych badań, przeprowadzono szereg ankiet o charakterze socjologicznym. Wynika z nich, że prawie 80% miejscowej ludności sięga po żywność pochodzącą z okolic Fukushimy, a prawie połowa pytanych robi to bez żadnych obaw. Również wskaźniki demograficzne pokazują, że Japonki nie boją się zachodzić w ciążę w obliczu możliwego promieniowania. Krótko mówiąc, życie wróciło do normy.
26th
Maj
2015
Kwantowy budzik
Odsunięcie na bok nacjonalistycznych podziałów przy okazji eksploracji przestrzeni kosmicznej to zacna idea, ale raczej wątpię czy ludzkość do niej dorosła. Zwłaszcza, że nawet najładniejsza grafika pozostanie tylko pustym symbolem, dopóki wszystkie lub przynajmniej większość państw, nie zacznie odczuwać odpowiedzialności za losy naszego globu.
A co oznaczają białe okręgi? Według artysty kompozycja ma przypominać kwiat – jako metaforę życia – ale jednocześnie (z uwagi na wszechobecne krągłości) symbolizować planetę. W tym układzie niebieskie pole oznacza zarówno życiodajną wodę jak i przestrzeń kosmiczną. Ja tam jestem prosty człek, toteż ocenę wyrafinowanej sztuki pozostawię wrażliwszym. Na moje chamskie oko, flaga ONZ prezentuje się lepiej. =)
Na stronie flagonplanetearth.com, możecie zobaczyć wizualizacje w pełnej rozdzielczości.
KB #24: Oto flaga naszej planety
Ludzie to takie dziwne zwierzęta, które uwielbiają przywiązywać znaczenie do symboli. A im więcej symboli powstanie, tym większa frajda. Kierując się tą prostą zasadą, szwedzki artysta Oskar Pernefeldt zaproponował projekt uniwersalnej flagi dla naszej matczynej planety. Jego marzeniem jest aby proste niebiesko białe oznaczenie zdobiło skafandry astronautów misji międzynarodowych, a w przyszłości sztandar Ziemi został wbity w marsjańską glebę.
Odsunięcie na bok nacjonalistycznych podziałów przy okazji eksploracji przestrzeni kosmicznej to zacna idea, ale raczej wątpię czy ludzkość do niej dorosła. Zwłaszcza, że nawet najładniejsza grafika pozostanie tylko pustym symbolem, dopóki wszystkie lub przynajmniej większość państw, nie zacznie odczuwać odpowiedzialności za losy naszego globu.
A co oznaczają białe okręgi? Według artysty kompozycja ma przypominać kwiat – jako metaforę życia – ale jednocześnie (z uwagi na wszechobecne krągłości) symbolizować planetę. W tym układzie niebieskie pole oznacza zarówno życiodajną wodę jak i przestrzeń kosmiczną. Ja tam jestem prosty człek, toteż ocenę wyrafinowanej sztuki pozostawię wrażliwszym. Na moje chamskie oko, flaga ONZ prezentuje się lepiej. =)
Na stronie flagonplanetearth.com, możecie zobaczyć wizualizacje w pełnej rozdzielczości.
25th
Maj
2015
Kwantowy budzik
Mniej osób kojarzy uczonego z próbami rozgryzienia jednej z najbardziej intrygujących zagadek współczesnej matematyki, znanej jako hipoteza Riemanna. Matematyka nie należy do moich zainteresowań, więc napiszę tylko, że owa hipoteza dotyczy liczb pierwszych i poszukiwania wśród nich regularności. Wielu twierdzi, że mamy do czynienia z czymś więcej niż tylko teoretyczną łamigłówką – pozyskanie takiej wiedzy mogłoby znaleźć zastosowanie choćby w fizyce cząstek elementarnych. Niestety problemu sformułowanego w XIX wieku przez Bernarda Riemanna nie rozwiązał nikt do dziś, mimo że na śmiałka, który ubije matematycznego smoka czeka okrągły milion dolarów.
Akademicka legenda głosi, iż naukowcy zainteresowani zagadką szybko popadają w obsesję nierzadko marnując swoje kariery. Z hipotezą całymi latami zmagali się m.in. John Littlewood, Godfrey Hardy, Louis de Bragnes i właśnie John Nash. W przypadku tego ostatniego “klątwa” Riemanna objawiła się wyjątkowo ostro: męczony urojeniami geniusz w kwiecie wieku wpadł w objęcia schizofrenii.
Rzecz jasna, zdecydowana większość osób zapamięta nazwisko Nasha dzięki oskarowemu hitowi Piękny umysł. Trzeba przyznać, że matematyk miał szczęście, doczekując solidnej biografii, której mogłoby mu pozazdrościć wielu innych znamienitych uczonych.
KB #23: Zmarł piękny umysł
John Nash nigdy nie parał się fizyką, ale trudno zignorować fakt jego śmierci. Profesor z Princeton był wielkim uczonym i fascynującym człowiekiem. Jego najważniejsze prace – te dotyczące teorii gier – okazały się skrywać bardzo szerokie praktyczne zastosowanie, użyteczne nawet w naukach społecznych. Nieprzypadkowo największym wyróżnieniem Nasha pozostaje zgarnięcie w 1994 roku Nagrody im. Nobla w dziedzinie ekonomii.
Mniej osób kojarzy uczonego z próbami rozgryzienia jednej z najbardziej intrygujących zagadek współczesnej matematyki, znanej jako hipoteza Riemanna. Matematyka nie należy do moich zainteresowań, więc napiszę tylko, że owa hipoteza dotyczy liczb pierwszych i poszukiwania wśród nich regularności. Wielu twierdzi, że mamy do czynienia z czymś więcej niż tylko teoretyczną łamigłówką – pozyskanie takiej wiedzy mogłoby znaleźć zastosowanie choćby w fizyce cząstek elementarnych. Niestety problemu sformułowanego w XIX wieku przez Bernarda Riemanna nie rozwiązał nikt do dziś, mimo że na śmiałka, który ubije matematycznego smoka czeka okrągły milion dolarów.
Akademicka legenda głosi, iż naukowcy zainteresowani zagadką szybko popadają w obsesję nierzadko marnując swoje kariery. Z hipotezą całymi latami zmagali się m.in. John Littlewood, Godfrey Hardy, Louis de Bragnes i właśnie John Nash. W przypadku tego ostatniego “klątwa” Riemanna objawiła się wyjątkowo ostro: męczony urojeniami geniusz w kwiecie wieku wpadł w objęcia schizofrenii.
Rzecz jasna, zdecydowana większość osób zapamięta nazwisko Nasha dzięki oskarowemu hitowi Piękny umysł. Trzeba przyznać, że matematyk miał szczęście, doczekując solidnej biografii, której mogłoby mu pozazdrościć wielu innych znamienitych uczonych.
23rd
Maj
2015
Artykuły popularnonaukowe
Katar, atom i mechanika kwantowa
Mechanika kwantowa nie była jedną z tych teorii, które powstają w wyniku jednorazowego olśnienia pojedynczego geniusza. Potrzeba było wytężonej pracy całego pokolenia fizyków oraz wykonania wielu kroków. Jeden z największych wykonał 25-letni Werner Heisenberg, który formułując zasadę nieoznaczoności, zrewolucjonizował sposób myślenia o mikroświecie.
22nd
Maj
2015
Kwantowy budzik
Jaki jest Kwantowy budzik każdy widzi. Trudno powiedzieć czy wyszło mi to co zaplanowałem, ponieważ poza bardzo ogólnym zarysem – zapragnąłem bliżej nieokreślonych krótkich wpisów ciekawostkowo-informacyjnych – nie dumałem nad tą inicjatywą zbyt długo. Ot taki spontan. Na pewno nie miałem ambicji urządzania tutaj kolejnego serwisu z wiadomościami, bo po cholerę? Jest ich już pełno, złych i gorszych. Stawiałem raczej na nieskrępowaną formułę, w której mógłbym na przemian podrzucać wam jakieś warte uwagi newsy, ciekawostki (na których dłuższe potraktowanie nie mam akurat czasu), bądź jakieś polecanki. Teraz mam wątpliwości czy wybrałem dobrze i nie lepiej byłoby w to miejsce wstawić, na przykład, kilku mniejszych serii o bardziej sprecyzowanej tematyce.
Nie jestem również pewny, czy dobrze zrobiłem serwując wpisy śniadaniowe zamiast jakichś wieczorników. Osobiście wolę przeglądać internety po zmroku, ale przemówił do mnie argument, jakoby wiele osób lubiło robić rundkę po swoich ulubionych stronach przy porannej kawie. To także pytanie do was.
Osobiście jestem zadowolony z tych 22 wpisów. Jasne, że kilka razy zmagałem się z przemożną chęcią rzucenia tego wszystkiego w pierony – zwłaszcza gdy o obowiązku odświeżenia bloga przypominałem sobie w środku nocy – ale przynajmniej otrzymałem probierz dla swej wątpliwej systematyczności. Jednocześnie, wyrobiłem dość istotny dla mnie nawyk, codziennego zaglądania na tweetery, profile, blogi i serwisy, kilkunastu zacnych uczonych, instytucji i projektów badawczych. Chyba nigdy nie byłem tak na czasie z naukowymi nowinkami jak obecnie.
Jest zapotrzebowanie? W ogóle ktoś to czyta? Może chcielibyście widzieć na Kwantowo coś innego? Czy ktoś zapłacze gdy w poniedziałek nie nadejdzie 23 odcinek KB?
KB #22: Miesięcznica budzika
Dzień dobry Kwanciki! Właśnie zdałem sobie sprawę, że udało mi się wytrwać w moim małym postanowieniu: przez cały miesiąc niezmordowanie, każdego dnia (tzn. nie licząc weekendów) publikowałem na blogu nowe notki. Zgodnie z tym co sobie zamierzyłem, po tych czterech tygodniach muszę podjąć decyzję, czy dalsze publikowanie Budzików ma sens. I nie ukrywam, że chciałbym podjąć decyzję w oparciu o wasze zdanie.
Jaki jest Kwantowy budzik każdy widzi. Trudno powiedzieć czy wyszło mi to co zaplanowałem, ponieważ poza bardzo ogólnym zarysem – zapragnąłem bliżej nieokreślonych krótkich wpisów ciekawostkowo-informacyjnych – nie dumałem nad tą inicjatywą zbyt długo. Ot taki spontan. Na pewno nie miałem ambicji urządzania tutaj kolejnego serwisu z wiadomościami, bo po cholerę? Jest ich już pełno, złych i gorszych. Stawiałem raczej na nieskrępowaną formułę, w której mógłbym na przemian podrzucać wam jakieś warte uwagi newsy, ciekawostki (na których dłuższe potraktowanie nie mam akurat czasu), bądź jakieś polecanki. Teraz mam wątpliwości czy wybrałem dobrze i nie lepiej byłoby w to miejsce wstawić, na przykład, kilku mniejszych serii o bardziej sprecyzowanej tematyce.
Nie jestem również pewny, czy dobrze zrobiłem serwując wpisy śniadaniowe zamiast jakichś wieczorników. Osobiście wolę przeglądać internety po zmroku, ale przemówił do mnie argument, jakoby wiele osób lubiło robić rundkę po swoich ulubionych stronach przy porannej kawie. To także pytanie do was.
Osobiście jestem zadowolony z tych 22 wpisów. Jasne, że kilka razy zmagałem się z przemożną chęcią rzucenia tego wszystkiego w pierony – zwłaszcza gdy o obowiązku odświeżenia bloga przypominałem sobie w środku nocy – ale przynajmniej otrzymałem probierz dla swej wątpliwej systematyczności. Jednocześnie, wyrobiłem dość istotny dla mnie nawyk, codziennego zaglądania na tweetery, profile, blogi i serwisy, kilkunastu zacnych uczonych, instytucji i projektów badawczych. Chyba nigdy nie byłem tak na czasie z naukowymi nowinkami jak obecnie.
Jest zapotrzebowanie? W ogóle ktoś to czyta? Może chcielibyście widzieć na Kwantowo coś innego? Czy ktoś zapłacze gdy w poniedziałek nie nadejdzie 23 odcinek KB?
21st
Maj
2015
Kwantowy budzik
KB #21: Nietypowe głazy na komecie 67P
Żeby wszyscy nie zapomnieli o misji Rosetty, ESA co jakiś czas publikuje nowe zdjęcia powierzchni komety Czuriumow-Gierasimienko. Pozostająca na orbicie od kilkunastu miesięcy sonda (niedługo minie rocznica) dostrzegła niedawno dość osobliwe – jak na kometę – struktury, przypominające produkty ziemskiej erozji.
Na fotografii widnieją trzy, mniej więcej trzydziestometrowe kamienie, przypominające znane choćby z polskiego krajobrazu chybotki, czyli skały stojące na podłożu w oparciu o stosunkowo wąską podstawę. Mówiąc bardziej obrazowo, to głazy wyglądające jakby lada chwila miały stracić równowagę i się przewrócić. Pytanie, w jaki sposób takie obiekty powstały na powierzchni komety? Na Ziemi do wyrzeźbienia takich form wystarczy woda, wiatr i trochę czasu, w przypadku środowiska pozbawionego tych dobrodziejstw sprawa jest bardziej zastanawiająca. Być może rolę dłuta pełnią topniejąca woda i gazy ulatniające się z komety podczas jej zbliżania do Słońca.
Na fotografii widnieją trzy, mniej więcej trzydziestometrowe kamienie, przypominające znane choćby z polskiego krajobrazu chybotki, czyli skały stojące na podłożu w oparciu o stosunkowo wąską podstawę. Mówiąc bardziej obrazowo, to głazy wyglądające jakby lada chwila miały stracić równowagę i się przewrócić. Pytanie, w jaki sposób takie obiekty powstały na powierzchni komety? Na Ziemi do wyrzeźbienia takich form wystarczy woda, wiatr i trochę czasu, w przypadku środowiska pozbawionego tych dobrodziejstw sprawa jest bardziej zastanawiająca. Być może rolę dłuta pełnią topniejąca woda i gazy ulatniające się z komety podczas jej zbliżania do Słońca.
Chybotek gdzieś w Indiach – być może podobne formy znajdują się na komecie 67P.
20th
Maj
2015
Kwantowy budzik
KB #20: Jak zasymulować kosmos na Ziemi?
Z konstruowaniem sprzętu dla astronautów wiąże się niesłychana odpowiedzialność. Najmniejsza niedokładność, jakakolwiek nieszczelność może doprowadzić do katastrofy i śmierci załogi. Aby zminimalizować ryzyko, trzeba przeprowadzać jak najwięcej testów w możliwie, najbardziej zbliżonych warunkach. Ale jak takie osiągnąć?
Z pomocą przychodzą niemałe inwestycje czynione przez NASA niemal od początku jej istnienia. Najważniejsze to przepastne komory próżniowe, pozwalające na sprawdzenie zachowania maszynerii przy bardzo niskim ciśnieniu i temperaturze. Bodaj najsłynniejsze tego typu urządzenie funkcjonuje w Centrum Lotów Kosmicznych Huston już od czasu lotów Apollo. Nowsze i najnowocześniejsze w swojej klasie, oznaczone jako Komora Próżniowa 5 (VF-5), wzniesiono w Centrum Badawczym NASA w Cleveland. VF-5 szczyci się rekordową prędkością wypompowywania powietrza oraz panelami chłodzącymi, bez trudu obniżającymi temperaturę do mniej niż -260 stopni Celsjusza.
W Komorze 5 niemal na pewno będą testowane instrumenty przeznaczone do przyszłej wyprawy na Marsa.
Wrota Komory A w Huston.
Wnętrze Komory 5 w Cleveland.
W Komorze 5 niemal na pewno będą testowane instrumenty przeznaczone do przyszłej wyprawy na Marsa.