Dziś polecanka dla osób o bardzo ograniczonych zasobach czasu. Pozwoliłem sobie na dokonanie wyboru kilku wyjątkowo krótkich wystąpień słynącego z zapalczywości, bezkompromisowości i złośliwości, ale jednocześnie charyzmatycznego Richarda Dawkinsa – podczas których profesor Oxfordu objaśnia co ciekawsze zawiłości teorii ewolucji.
Na dobry początek bardzo konkretna odpowiedź na standardowe pytanie o skamieliny należące do tzw. gatunków pośrednich. Naukowiec posługuje się wyjątkowym przykładem wielorybów, których przodkowie – jak większość rozsądnych ssaków – wędrowali kiedyś po suchym lądzie i przypominali nieco dzisiejsze hipopotamy.
Jeden z wielu przykładów na “niezbyt inteligentny projekt”. Bardzo ważny nerw krtani, który u naszych przodków zajmował dość sensowne i praktyczne położenie, obecnie zdecydowanie “nadkłada drogi”. A w przypadku długoszyjej żyrafy cała konstrukcja wydaje się wręcz absurdalna.
Nie wolno zapominać, że współczesny ewolucjonizm to nie tylko badanie skamielin, ale również potężna praca genetyków. Tutaj Dawkins wskazuje na subtelne różnice w genomach homo sapiens sapiens i jego bliskiego kuzyna.
A skoro już jesteśmy przy małpach, warto skorygować popularny mit mówiący o tym, że człowiek rozumny “pochodzi od” szympansów.
Teraz coś, co rzeczywiście spędza sen z powiek biologów ewolucjonistów. Logika podpowiada, że jeśli homoseksualizm ma jakiekolwiek podłoże genetyczne, to powinien (z oczywistych przyczyn) zostać szybko wyeliminowany z puli genowej. Koncepcji wyjaśniających ten paradoks jest kilka.
Brutalny darwinizm w całej okazałości na przykładzie głuptaków z Nazca i głuptaków niebieskookich. Młodsze pisklę traktowane jest ni mniej ni więcej, niż tylko zabezpieczenie na wypadek śmierci pierworodnego. Kiedy przestaje być potrzebne, traci zainteresowanie rodziców.
Na koniec przenieśmy cofniemy się do czasów, gdy głowy Dawkinsa nie zdobiła jeszcze siwizna. Cykl wykładów Dorastać we wszechświecie, to moim zdaniem jeden z najbardziej wartościowych produktów Ryszarda, który powinien być wyświetlany w szkołach podstawowych i gimnazjach. Najbardziej fundamentalne zagwozdki sprowadza do metafor i przykładów tak prostych, że nawet średnio rozgarnięty uczeń zrozumie co i jak.
Najdłuższy filmik z całego zestawienia, pochodzący z tej serii co powyższy. Nie mogłem go sobie darować, bowiem dotyka jednego z najczęściej przytaczanych przez kreacjonistów “argumentów” przeciw ewolucji, czyli niewytłumaczalnej złożoności oka. Właściwie prawie każde szanujące się opracowanie dotyczące ewolucji posiada rozdział opowiadający o powstaniu tego niezwykłego narządu. Tutaj kwestia ta została oczywiście wyłożona w największym uogólnieniu – ale i tak warto.
Osoby, które temat zaintrygował, mogą bez większego kłopotu znaleźć jeszcze całe dziesiątki lub nawet setki podobnych filmów, zwłaszcza w języku angielskim – zarówno Dawkinsa jak i innych uczonych, w tym niewiele mniej popularnego Davida Attenborougha. Zachęcam do szperania i dzielenia się co ciekawszymi znaleziskami.
