Ciekawostki naukowe

42 AstroCiekawostki cz.4

Zgodnie z obietnicą – z niecodziennej okazji przekroczenia przez nową odsłonę bloga bariery 100 tysięcy wyświetleń – odkopuję popularną serię 42 AstroCiekawostki. Już czwarty raz zapraszam was do porzucenia szarej codzienności i zagłębienia się w niezwykły świat naukowych anegdot oraz zdumiewających faktów z zakresu astronomii, kosmologii, kosmonautyki oraz fizyki cząstek elementarnych.
Zobacz też: AstroCiekawostki cz.3.
1. 
Słynny XVII-wieczny astronom – Johannes Kepler – nie stronił od astrologii. Oprócz wykładania na jednej ze szkół, pobierał pieniądze za stawianie horoskopów: Bóg każdemu stworzeniu zapewnia środki do przeżycia – astronomom dał astrologię.
2.
Richard Cassady zdobył doktorat w dość nietypowy sposób. Temat jego pracy doktorskiej, stanowiło: “Probabilistyczne podejście do badania strategii wyboru miejsca do parkowania”. Cassady stwierdził, że zamiast szukać najbardziej odpowiadającego nam miejsca na parkingu, bardziej opłacalne jest zajęcie pierwszego zauważonego stanowiska. Skraca to proces parkowania średnio o 10 sekund.
3.
Załoga rezerwowa misji Apollo 12, zrobiła sympatyczną niespodziankę swoim kolegom. Astronauci podczas pobytu w przestrzeni, zorientowali się, że w jednym z segregatorów zawierających wytyczne misji, umieszczono zdjęcia z rozkładówki Playboya.
4.
Obok najsłynniejszej burzy w Układzie Słonecznym – wielkiej czerwonej plamy – na Jowiszu znajduje się również czerwona plama “junior”. Antycyklon posiada średnicę około 10-15 tys. kilometrów, a więc o połowę mniejszą od potężniejszego odpowiednika.
5.
Słońce porusza się względem innych gwiazd z prędkością około 25 km/s. Fakt ten jest możliwy do zaobserwowania, ponieważ emitowane przez naszą gwiazdę cząstki (wiatr słoneczny) tworzą wydłużony bąbel ochronny, wchodzący w interakcję z materią międzygwiezdną i emitujący przy tym słabe promieniowanie ultrafioletowe.
6.
Filozof David Hume, wysunął osobliwy pogląd zakładający, iż komety są… komórkami rozrodczymi wszechświata, czy też plemnikami układów planetarnych. Do powstania nowych planet, miałoby dochodzić na skutek kosmicznego “zbliżenia”.
7.
Przez dekady powstała gigantyczna ilość teorii na temat tzw. katastrofy Tunguskiej z czerwca 1908 roku. Jedna z bardziej nieprawdopodobnych, brała pod uwagę zetknięcie się ziemskiej atmosfery z zabłąkaną grudką antymaterii.
8.
Najstarszą ze znanych i zbadanych gwiazd jest HD 140283. Staruszka liczy sobie co najmniej 12 miliardów lat.
9.
Z kolei najmłodszą znaną nam czarną dziurą jest W49B, obiekt oddalony od nas o niecałe 30 tys. lat świetlnych.
10.
Obserwatorzy nieba wiedzą jak uciążliwe potrafią być wszechobecne źródła sztucznego światła. Odpowiadając na ten problem powstają parki ciemnego nieba. Jednym z pierwszych tego typu miejsc w Europie był park w Górach Izerskich, na granicy polsko-czeskiej.
11.
CERN ostatecznie wygrał niemą rywalizację z ośrodkami amerykańskimi. Dwa lata temu zakończył pracę legendarny akcelerator Tevatron, a jego los podzieli już niebawem ostatnie tego typu urządzenie w Stanach – RHIC. Genewski LHC, przynajmniej na razie, pozostanie niekwestionowanym liderem w dziedzinie badań cząstek elementarnych.
12.
Czarne dziury wciąż potrafią zaskakiwać – NGC 1277 jest 17 miliardów razy masywniejsza od naszego Słońca. Ciekawe jest jednak to, że galaktyka w której się owy obiekt znajduje ma znacznie mniejsze gabaryty od Drogi Mlecznej. Tym samym, ta czarna dziura skupia w sobie niemal 15% masy całej galaktyki!
13.
Wielu badaczy przez lata dziwiło istnienie bogatych złóż złota, tytanu, a zwłaszcza żelaza, na powierzchni Ziemi. Grawitacja, jeszcze na wczesnych etapach tworzenia planety, spowodowała przemieszczenie się najcięższych pierwiastków do jej jądra. Istnieje więc prawdopodobieństwo, że ciężkie metale przybyły do nas nieco później, wraz ze spadającymi meteorytami.
14.
Najstarszym człowiekiem przebywającym w przestrzeni kosmicznej był 77-letni John Glenn. Astronauta zrobił również karierę w polityce jako senator, a nawet kandydat do stołka prezydenckiego USA.
15.
Jednym z ciekawszych zwyczajów praktykowanych przez rosyjskich astronautów jest… obsikiwanie jednego z kół busa podwożącego ich do kosmodromu. Podobno, tradycja ta została uhonorowana również przez Łajkę. 
16.
Cofając się w historii Ziemi, zauważymy, że obroty planety były szybsze, a dzień nieco krótszy niż obecnie. Na początku ery paleozoicznej, przed pojawieniem się pierwszych kręgowców doba trwała mniej niż 20 godzin.
17. 
Energia słoneczna powoduje coroczne parowanie około 700 bilionów ton wody w pasie równikowym. Woda ta unosi się do atmosfery, aby następnie spaść w formie deszczu.
18.
Najbardziej dominującym składnikiem wszechświata wydaje się światło. Według Stevena Weinberga, na każdy nukleon (proton lub neutron) przypada do 100 miliardów fotonów.
19. 
Wolfram i węgiel to pierwiastki o najwyższej temperaturze topnienia. Aby do tego doprowadzić potrzeba temperatury około 3,5 tys. stopni Celsjusza. Dla porównania żelazo topnieje już przy 1,5 tys. stopni Celsjusza.
20.
Każdy rodzaj promieniowania z inną intensywnością oddziałuje z materią. Promieniowanie alfa potrafi się zatrzymać nawet na ludzkiej skórze, promieniowanie beta nie przeniknie aluminiowej blaszki, natomiast promienie gamma zostaną unieszkodliwione dopiero przez grubą warstwę ołowiu.
21. 
Sąsiednia galaktyka M31 stale zbliża się do Drogi Mlecznej. Fakt ten został zauważony już w 1912 roku przez Vesto Sliphera. Astronom na podstawie przesunięcia widma w kierunku fioletu, postawił tezę o ruchu Andromedy w stronę Ziemi z prędkością 284 km/s.
22. 
Wciąż odkrywamy nowe fakty podpierające hipotezę o powszechności występowania życia we wszechświecie. Przykładem są cząsteczki związane z syntezą aminokwasów, które występują nawet w pyle międzygwiezdnym.
23. 
Pewnie słyszeliście o coraz popularniejszych drukarkach 3D. Inżynierowie z MIT poszli o krok dalej, konstruując drukarkę… 4D!
24. 
W ciągu najbliższych 20 lat powinna się znaleźć na orbicie pierwsza duża stacja kosmiczna należąca do Chin. Dla nas jest to o tyle istotne, że Azjatom najbliżej do współpracy z Europejską Agencją Kosmiczną.
25.
Również Hindusi nie próżnują. Indie już niedługo planują wysłać w kierunku Marsa własnego satelitę nawigacyjnego, a w przyszłości sondę Mangalyaan.
26.
Choć nie jesteśmy tego świadomi, nasze ciała są stale poddawane pewnym dawkom promieniowania. Jednakże, wbrew pozorom jedynie 10-20% pochodzi ze źródeł sztucznych.
27.
Nie bez znaczenia jest miejsce naszego pobytu. Ludzie zamieszkujący tereny wysokogórskie otrzymują nawet trzykrotnie większą dawkę promieniowania kosmicznego niż niż ci, przebywający na poziomie morza.
28. 
Jeden z pierwszych podręczników w całości poświęconych teorii względności, został wydany już w 1923 roku. Była to książka The Mathematical Theory of Relativity autorstwa Arthura Eddingtona.
29.
Jak powszechnie wiadomo, Edwin Hubble obserwacyjnie udowodnił, że pewne grupy gwiazd to tak naprawdę osobne galaktyki położone poza Drogą Mleczną. Początkowo jednak, nawet on nie docenił skali odległości. Po wstępnych obliczeniach Hubble szacował, iż galaktyka Andromedy leży jakieś 900 tys. lat świetlnych od nas. W rzeczywistości odległość ta jest prawie trzykrotnie większa.
30. 
Wiele księżyców Układu Słonecznego wygląda na znacznie mniej poszkodowane niż satelita Ziemi. Powodem jest ich aktywność geologiczna, zacierające ślady kraterów po uderzeniach meteorytów.
31. 
Niewiele metali topi się tak łatwo jak gal (Ga). Pierwiastek ten przybiera płynną postać w temperaturze zaledwie 30 stopni Celsjusza. 
32. 
Prawdopodobnie najrzadziej występującym metalem na Ziemi jest Ren (Re). Wpływa to na jego cenę, która potrafi wynieść nawet kilkanaście tysięcy euro za kilogram.
33. 
Tak naprawdę nie istnieje w pełni bezpieczna dawka promieniowania. Natężenie jedynie zwiększa bądź zmniejsza prawdopodobieństwo uszkodzenia tkanek, ale przy ogromnym pechu nawet pojedyncza cząstka może zainicjować powstanie nowotworu lub uszkodzenie płodu.
34. 
Największym kraterem ziemskiego Księżyca jest Hertzsprung. Jego średnica wynosi 591 km, co oznacza, że jest tylko nieznacznie mniejsza niż szerokość Polski.
35. 
Planetoida 2008 TC3, która w 2008 roku spaliła się w ziemskiej atmosferze, była pierwszym obiektem wykrytym i monitorowanym już przed zbliżeniem się do naszej planety.
36. 
Najmasywniejszą zaobserwowaną planetą pozasłoneczną jest 70 Virginis B. Szacuje się, że ten gazowy olbrzym nawet sześciokrotnie przewyższa masę Jowisza i 2 tysiące razy masę Ziemi.
37. 
Astronom David Nesvorny, postawił teorię wedle której wczesny Układ Słoneczny był bogatszy o co najmniej jedną planetę. Najprawdopodobniej był to sporego rozmiaru gazowy olbrzym, który urwał się grawitacji Słońca i odleciał w przestrzeń międzygwiezdną.
38. 
Pięć spośród ośmiu planet Układu Słonecznego można zauważyć gołym okiem: Jowisz, Mars, Merkury, Saturn i Wenus. Zdecydowanie najjaśniejsza jest Wenus, zwana też gwiazdą zaranną.
39. 
Nie tylko Peter Higgs przewidywał istnienie bozonu i pola nadających cząstkom masę. Bardzo podobny wkład w teorię mieli Belgowie: François Englert oraz Robert Brout. Poprawnie powinniśmy więc mówić o bozonie i polu Englerta-Brouta-Higgsa.
40. 
Na powierzchni planetoidy Westa (4) znajduje się krater Rheasilvia, przykrywający 3/4 powierzchni całego ciała.
41. 
Westa (4) jest również jedyną planetoidą potencjalnie możliwą do zaobserwowania nieuzbrojonym okiem. Dzięki temu została odkryta bardzo szybko, bo już na początku XIX wieku.
42. 
Współtwórca mechaniki kwantowej Werner Heisenberg, nie zawsze miał opinię zdolnego fizyka. Jeden z jego wykładowców – noblista Wilhelm Wien – ledwo przepuścił młodego Heisenberga, twierdząc, że student nie ma pojęcia o praktycznych aspektach fizyki.
Natura – tak nazywamy 
miliardy miliardów miliardów cząstek
toczących między sobą nigdy nie kończącą się grę 
w biliardy biliardów biliardów.
~ Piet Hein
Niektóre źródła*: DiscoverMagazine.com UniverseToday.com Wiedza i Życie Książki Hoimara von Ditfurtha, Richarda Fifielda, Michała Hellera i inne. * Ciekawostki tworzę ad hoc, często zapominając zapisać źródło, z którego je wyciągnąłem. Ciekawscy na pewno większość wygooglują.
Total
0
Shares
Zobacz też